Akhisar İlçesinin Coğrafi Konumu
Akhisar ilçesi, Manisa ilinin kuzeyinde yer almakta olup Ege Bölgesi’nin iç kesimlerinde konumlanmıştır. İlçe; Balıkesir, Soma, Kırkağaç ve Gördes ile komşudur. Gediz Havzası’na yakın konumu ve verimli ovaları sayesinde tarih boyunca yerleşim ve üretim açısından önemli bir alan olmuştur.
Akhisar, tarihsel süreçte Anadolu’yu Ege kıyılarına bağlayan kara yolları üzerinde yer alması nedeniyle stratejik bir konumda bulunmuştur. Bu durum, ilçenin farklı medeniyetler tarafından iskân edilmesini sağlamıştır.
Antik Çağda Akhisar (Thyateira)
Akhisar’ın bilinen en eski adı Thyateira’dır. Antik kaynaklarda Lydia Krallığı döneminde kurulduğu belirtilen kent, daha sonra Pers, Helenistik ve Roma egemenliğine girmiştir. Strabon ve Ptolemaios gibi antik coğrafyacılar Thyateira’dan söz etmektedir.
Roma İmparatorluğu döneminde Thyateira, Asia Eyaleti’nin önemli kentlerinden biri olmuştur. Ticaret loncaları ile bilinen kentte dokumacılık, deri işçiliği ve seramik üretimi gelişmiştir. İncil’de adı geçen Yedi Kilise’den biri Thyateira Kilisesi olarak kayıt altına alınmıştır.
Bizans Dönemi Yerleşimi
Roma’nın bölünmesiyle birlikte Akhisar, Doğu Roma (Bizans) hakimiyetinde kalmıştır. Bu dönemde kent, askeri ve dini merkez olma özelliğini sürdürmüştür. Bizans kaynaklarında bölge, savunma ve ulaşım ağı içerisinde önemli bir durak olarak yer almaktadır.
Bizans döneminde surlar, kiliseler ve yerleşim alanları oluşturulmuş, tarım faaliyetleri Gediz Ovası çevresinde yoğunlaşmıştır. Akhisar’ın kesintisiz yerleşim tarihi bu dönemde de devam etmiştir.
Türk Hakimiyeti ve Beylikler Dönemi
-
yüzyıldan itibaren Türklerin Anadolu’ya yerleşmesiyle birlikte Akhisar ve çevresi Selçuklu akınlarına sahne olmuştur. 14. yüzyılda bölge Saruhanoğulları Beyliği’nin kontrolüne girmiştir.
Saruhanoğulları döneminde Akhisar’da cami, hamam ve vakıf yapıları inşa edilmiştir. İlçenin bugünkü adının bu dönemde kullanılmaya başlandığı kabul edilmektedir. Akhisar, beyliğin idari ve ekonomik merkezlerinden biri olarak gelişimini sürdürmüştür.
Osmanlı Döneminde Akhisar
Akhisar, 1390 yılında Osmanlı topraklarına katılmıştır. Osmanlı döneminde Manisa Sancağı’na bağlı kaza statüsünde yönetilmiştir. Tahrir defterlerinde Akhisar’a bağlı köyler, tarım alanları ve nüfus kayıtları yer almaktadır.
Osmanlı döneminde zeytin üretimi, hayvancılık ve ticaret faaliyetleri ilçede ön plana çıkmıştır. Akhisar, Balkanlar ve Ege limanlarıyla bağlantılı ticaret yolları üzerinde bulunması sayesinde ekonomik açıdan canlı bir yapıya sahip olmuştur.
Cumhuriyet Döneminde Akhisar
Cumhuriyet’in ilanıyla birlikte Akhisar, Manisa iline bağlı ilçe statüsünü korumuştur. Tarımsal üretim, özellikle zeytin ve zeytinyağı, ilçenin temel ekonomik faaliyetleri arasında yer almıştır.
Cumhuriyet döneminde eğitim, ulaşım ve yerel yönetim hizmetleri gelişmiş; ilçe merkezinde kamu binaları, okullar ve sağlık tesisleri kurulmuştur. Günümüzde Akhisar, nüfus ve yüzölçümü açısından Manisa’nın önemli ilçeleri arasında yer almaktadır.
Tarihi ve Kültürel Miras
Akhisar ilçesi sınırları içerisinde Thyateira Antik Kenti kalıntıları, Osmanlı dönemine ait camiler ve geleneksel yerleşim dokuları bulunmaktadır. Arkeolojik bulgular, ilçenin tarih boyunca kesintisiz yerleşime sahip olduğunu ortaya koymaktadır.
Tescilli yapılar ve sit alanları, Kültür ve Turizm Bakanlığı envanterlerinde kayıt altına alınmıştır. İlçe genelinde yürütülen arkeolojik ve kültürel çalışmalar resmî kurumlar tarafından sürdürülmektedir.