Manisa kent merkezinin güneyinde, Sipil Dağı’nın kuzey yamacında yükselen Manisa Kalesi, iki bölümden oluşmaktadır: iç kale ve dış kale. Helenistik Dönem’de kentin akropolü üzerinde bir kale bulunduğu biliniyor. Kaleyi kimin ve ne zaman inşa ettiği kesin olarak bilinmese de, Magnesia Kenti’nin surlarla çevrili olduğu kayıtlarda yer almaktadır. Tarihçiler, MS 17’de meydana gelen büyük depremde kalenin ciddi hasar gördüğünü tahmin etmektedir.
Bizans döneminde iç kale, Sandıkkale olarak da bilinir, önemli ölçüde yenilenmiş ve dış surlarla çevrilmiştir. Bu yapılar sayesinde Arap akınlarına karşı savunma sağlanmıştır. İç kale, İmparator III. Joannes Dukas Vatatzer döneminde, 1222 yılında yeniden inşa edilmiştir. 14. yüzyılın başlarında ise surlar takviye edilmiş ve güçlendirilmiştir. Saruhanoğulları Beyliği, 1313’te kaleyi onarıp kullanmaya başlamış, dış kalede Hacet Mescidi’ni Saruhan Bey inşa ettirmiştir.
Osmanlı döneminde de kalede çeşitli onarımlar gerçekleştirilmiştir. Ancak 15. yüzyılda surların büyük kısmı tahrip olduğundan, kentin yerleşimi sur dışına taşmış ve dini yapılar çevresinde yoğunlaşmıştır.
SEYYAHLARIN VE TARİHÇİLERİN GÖZÜNDEN
17. yüzyılda kale, eşkıyalık olaylarının merkezi olmuş, şehirde güvenlik sorunları yaşanmıştır. Polonyalı Simeon, seyahatnamesinde dağın üzerinde ahşap bir Ermeni Kilisesi bulunduğunu yazmıştır. 1654’te Kâtip Çelebi, dış surların harap olduğunu belirtirken, 1671’de Manisa’yı ziyaret eden Evliya Çelebi, kaleyi detaylı şekilde tanımlamıştır.
Türk döneminde kaleye yapılan ilk büyük onarım 1553’te gerçekleşmiş, 1657’de kale askerleri İzmir’de inşa edilen Sancakburnu Kalesi’ne nakledilmiştir. Bu bilgiler, kalenin hem askeri hem de kültürel önemini ortaya koymaktadır.
MANİSA KALESİ'NİN MİMARİ ÖZELLİKLERİ NEDİR?
Manisa Kalesi, mimari olarak iç ve dış kale olmak üzere iki ana bölümden oluşur. Beşgen planlı iç kale, Sandıkkale adıyla bilinmektedir. Dış kale yaklaşık 4,5 kilometre uzunluğunda olup, 13 kule ve 7 kapıya sahiptir. İç kalede ise 7 kule ve 1 kapı bulunmaktaydı.
Kalenin dış surları, döneminde kenti koruyan önemli bir savunma hattı oluşturmuştur. Ancak günümüzde bu surların büyük bir bölümü yıkılmıştır. İç kalenin tarihi yapısı ve kalan sur kalıntıları, Manisa’nın zengin tarihine ışık tutmaktadır.
Kalenin içinde yer alan dini yapılar ve küçük mekanlar, geçmişteki sosyal ve kültürel yaşama dair ipuçları vermektedir. Özellikle Saruhanoğulları ve Osmanlı dönemlerindeki yapılar, kentin hem dini hem de stratejik önemini yansıtmaktadır.
