Gediz (Hermos) Ovası üzerinde, Paktalos (Sart) Çayı Vadisi’ne hâkim bir tepe ve çevresine yayılan Sardes, Bozdağ (Tmolos) Dağı’nın kuzey eteğinde kuruludur. Akropol bölümü ovadan yaklaşık 400 metre yüksekliktedir. Salihli merkezine 9 km, İzmir’e 82 km uzaklıkta olan Sardes Antik Kenti'ne ait detayları sizler için derledik.
Sardes, M.Ö. 1300’de kurulmuş ve M.S. 1200’ye dek varlığını sürdürmüş Lidya Krallığı’nın başkentidir. Tarihte paranın ilk basıldığı yer olarak bilinir ve ünlü Kral Yolu’nun başlangıç noktası. Kentin zengin doğa kaynakları ve altın madeni, Lidya’nın ekonomik gücünü sağlamıştır.
ANTİK YAPILAR VE LİDYA KRALLIĞI KÜLTÜRÜ
Sardes’te Akropol, Gymnasium, Sinagog, Artemis Tapınağı, hamam, mahkeme binaları ve konutlar gibi birçok yapı gün yüzüne çıkarıldı. Artemis Tapınağı, Helenistik dönemin İon tarzında yapılmış en büyük tapınaklardan biri olup Efes’teki tapınakla benzer özellikler taşır. Tapınağın doğu sütunları, Romalılar tarafından M.S. 17 ve M.S. 312’de gerçekleşen doğal afetlerden sonra restore edildi.
Bintepe Kraliyet Mezarlığı, Lidya soylularının ve krallarının gömüldüğü yaklaşık 85 tümülüsten oluşur. Bölgedeki en büyük tümülüslerin Krezüs’ün babası Kral Alyattes ve Kral Gyges’e ait olduğu düşünülmekte.
Sikkeler, Lidya Krallığı’nın simgesi olarak büyük önem taşıyor. İlk altın ve gümüş sikkeler burada basılmış, aslan ve boğa tasvirleri güç ve doğurganlığı temsil etmiştir. Pers Kralı I. Darius, Lidya kuşatması sonrası bu sikkeleri Pers kraliyet imajıyla değiştirdiği aktarıldı.
KAZILAR VE ARKEOLOJİK BULGULAR
Sardes kazıları 1910’dan itibaren birçok arkeolog tarafından yürütülmüş, 2008’den itibaren N.D. Cahill liderliğinde devam etmiştir. Kazılarda Lidya, Helenistik, Roma ve Bizans dönemlerine ait yapılar, seramikler, madeni eserler, figürinler, kabartmalar ve sikkeler bulundu.
Mimari yapılar arasında surlar, teras duvarları ve antik konutlar dikkat çekiyor. Çanak çömlek buluntuları, Lydia seramiğinin yerel üretim ve Yunan etkilerini gösteriyor. Artemis sunağı ve Kybele kabartmaları, kült ve dini yaşamın izlerini taşımakta. Altın küpe ve madeni objeler, Lidya’nın değerli maden işlemeciliğini gözler önüne seriyor. Kazılarda ayrıca demir ve bronz ok uçları, kılıçlar ve tekstil ürünleri de ele geçmiştir.
PAKTALOS VADİSİ VE EFSANELER
Sart Çayı, tarihte Pactola olarak bilinir. Efsaneye göre Frig Kralları’ndan Midas, bu çayda yıkanarak dokunma yeteneğini kaybetti. Çay, Bozdağlar’dan taşınan altın rezervleri sayesinde Lidya’nın ekonomik ve kültürel merkezi olmuştur.
Sardes ve çevresi, Lidya uygarlığının kültürel, ekonomik ve mimari mirasını günümüze aktaran eşsiz bir açık hava müzesi konumunda. UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne dahil edilmesiyle birlikte, bölge hem Türkiye’nin hem de dünyanın tarih turizmi açısından önemli duraklarından biri hâline gelmiştir.
Ziyaret İpuçları
- Sardes Antik Kenti’ni gezmek için rehberli tur önerilmektedir.
- Kentin akropol ve Bintepe mezarlıkları panoramik manzara sunar, fotoğraf ve araştırma için idealdir.
