Denizli’nin Sarayköy ilçesinde yer alan Attouda Antik Kenti’nde, günümüzden 2600 ila 2800 yıl öncesine tarihlenen ve Frig Ana Tanrıçası Matar’a adanmış kutsal bir alan keşfedildi. Yapılan kazılarda kaya anıtı, kutsal mağara ve ikiz kaya figürü gün yüzüne çıkarıldı. Bu keşif, Frig uygarlığının dini coğrafyasını yeniden tanımlayan ve Anadolu arkeolojisi açısından büyük önem taşıyan bir gelişme olarak kayıtlara geçti.
Attouda’da Arkeolojik Kazılar
Kazılar, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün izin ve destekleriyle gerçekleştiriliyor. Denizli Müze Müdürlüğü başkanlığında yürütülen çalışmalar, Pamukkale Üniversitesi Arkeoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Bilge Yılmaz Kolancı’nın bilimsel sorumluluğunda sürdürülüyor. Kazılar, “Geleceğe Miras Projesi” kapsamında planlı ve sistemli bir şekilde yürütülüyor.
2025 yılı kazı sezonunda antik kentin akropolü olan "Asar Tepesi"nde yoğunlaşan çalışmalar sonucunda, Ana Tanrıça Matar adına düzenlenen ritüel ve törenlerin gerçekleştirildiği büyük bir dini kompleks belirlendi. Alanda, MÖ 8.-6. yüzyıllara tarihlenen Frig kaya anıtı, kutsal mağara ve ikiz kaya figürü açığa çıkarıldı.
Kaya Anıtı ve İkiz Figürler
Attouda Antik Kenti’nde keşfedilen kaya anıtı, Frig kültüründe tanrıçaya adanmış ritüel alanlarının tipik bir örneğini oluşturuyor. Anıtın çevresinde gerçekleştirilen kazılarda, ritüel taşları, libasyon çanakları ve akıtma kanalları da tespit edildi. Bu buluntular, Frig Ana Tanrıçası Matar’a yapılan törenlerin kapsamını ve niteliğini anlamaya yardımcı oluyor.
İkiz kaya figürü ise Frig sanatının sembolik anlatım biçimlerinden biri olarak değerlendiriliyor. Uzmanlar, bu figürlerin muhtemelen tanrıçanın bereket ve koruyuculuk simgeleriyle ilişkilendirildiğini belirtiyor. Kaya figürleri, Friglerin dini inanışlarının coğrafi sınırlarını genişlettiğini ve Attouda’nın bu bağlamda stratejik bir öneme sahip olduğunu gösteriyor.
Frig Kültü Denizli’ye Ulaştı
Doç. Dr. Bilge Yılmaz Kolancı, yapılan keşfin Frig uygarlığının dini coğrafyasında yeni bir sayfa açtığını ifade etti. Kolancı, “Bugüne kadar yalnızca Dağlık Frigya olarak bilinen Eskişehir, Afyonkarahisar ve Kütahya bölgelerinde rastlanan kaya figürlerinin Attouda’da bulunması, Frig kültünün Denizli’ye kadar uzandığını gösteren çok önemli bir keşiftir” dedi.
Kutsal alanda, Ana Tanrıça Matar’a adanmış ritüel ve törenlere dair çok sayıda arkeolojik iz bulundu. Bereket ve hasat ritüelleri kapsamında tahıl ve sıvı sunularının gerçekleştirildiği kayalara oyulmuş libasyon çanakları, kuyu ve akıtma kanalları açığa çıkarıldı. Bu yapılar, Friglerin dini yaşamına dair detaylı veriler sunuyor.
Frig Dini Ritüelleri ve Anadolu Arkeolojisine Katkısı
Attouda Antik Kenti’ndeki keşif, Friglerin dini ritüelleri ve inanç coğrafyası hakkında daha önce bilinmeyen verileri ortaya çıkarıyor. Uzmanlar, bu buluntuların Anadolu arkeolojisi için büyük önem taşıdığını belirtiyor. Frig kültürüne ait bu kutsal alan, tarih boyunca bölgedeki dini uygulamaların çeşitliliğini ve derinliğini gösteriyor.
Friglerin Ana Tanrıça Matar’a adanmış ritüel alanları, genellikle bereket, doğurganlık ve hasat törenleri ile ilişkilendiriliyor. Attouda’daki buluntular, bu törenlerin niteliği ve mekânsal düzeni hakkında önemli ipuçları veriyor. Kaya anıtları, kutsal mağaralar ve ikiz figürler, Frig inanç sisteminin toplumsal yaşamda nasıl yer bulduğunu ve ritüellerin merkezi alanlarda nasıl organize edildiğini gözler önüne seriyor.
Kültürel ve Turistik Önemi
Attouda’daki bu keşif, yalnızca arkeolojik değil, kültürel ve turistik açıdan da önemli bir gelişme olarak değerlendiriliyor. Kutsal alanın ortaya çıkarılması, bölgenin tarihî ve kültürel değerini artırırken, aynı zamanda turizm potansiyelini de güçlendiriyor. Gelecekte yapılacak çalışmalar ve restorasyon projeleri, Attouda’yı ziyaret edenlerin Frig uygarlığını daha yakından tanımasına olanak sağlayacak.
Gelecek Kazı ve Araştırmalar
Attouda Antik Kenti’ndeki kazılar, önümüzdeki yıllarda da devam edecek. Arkeologlar, kaya anıtları ve ikiz figürlerin çevresinde detaylı incelemeler yapmayı planlıyor. Ayrıca, ritüel alanın sosyal ve ekonomik boyutları, Friglerin günlük yaşamındaki yeri ve dini pratiklerin kapsamı araştırılacak.
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın destekleriyle yürütülen çalışmalar, bilimsel sorumluluk ilkeleri çerçevesinde yürütülüyor. Her buluntu titizlikle belgeleniyor ve korunuyor. Araştırmacılar, Attouda’daki bu keşfin yalnızca bölgesel değil, Anadolu tarihinin anlaşılmasına katkı sağlayacak ulusal önemde bir keşif olduğunu vurguluyor.
Denizli Sarayköy’deki Attouda Antik Kenti’nde keşfedilen 2600-2800 yıllık kutsal alan, Frig Ana Tanrıçası Matar’a adanmış önemli bir dini kompleks olarak kayıtlara geçti. Kaya anıtı, kutsal mağara ve ikiz kaya figürü, Friglerin dini coğrafyasının Denizli’ye kadar uzandığını gösteriyor.
Bu keşif, Anadolu arkeolojisi ve Frig uygarlığı üzerine yapılan araştırmalara yeni bir perspektif kazandırırken, tarih ve kültür alanında önemli bir kaynak niteliği taşıyor. Attouda Antik Kenti, önümüzdeki yıllarda yapılacak kazılar ve araştırmalarla Frig inanç sistemi ve dini ritüelleri hakkında daha kapsamlı bilgiler sunmaya devam edecek.
